Precedensowe postanowienie NSA: sygnał dla Ministerstwa Finansów o nadużyciach w stosowaniu przepisów o przedawnieniu zobowiązań podatkowych

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał 14 kwietnia 2025 r. postanowienie sygnalizacyjne, które może stanowić przełom w praktyce stosowania przepisów o przedawnieniu zobowiązań podatkowych w Polsce. Sąd wskazał na niekonstytucyjność praktyki instrumentalnego wszczynania postępowań karnoskarbowych w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Jednocześnie skierował to postanowienie do ministra finansów, sygnalizując konieczność zmian legislacyjnych.​

Tło sprawy

Spór dotyczył 12-letniego postępowania podatkowego, które ponownie trafiło do organów skarbowych po rozstrzygnięciu przez NSA. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy oddalił skargę spółki na decyzję dyrektora Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie podatku VAT za czerwiec 2013 r. Podatnik zakwestionował zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, twierdząc, że postępowanie karnoskarbowe zostało wszczęte wyłącznie w celu przerwania tego terminu.​

Orzeczenie NSA

NSA oddalił skargę kasacyjną spółki, jednak w postanowieniu sygnalizacyjnym zwrócił uwagę na istotne naruszenia w stosowaniu art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Sąd wskazał na praktykę instrumentalnego wszczynania postępowań karnoskarbowych, mającą na celu jedynie zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zdaniem NSA taka praktyka jest sprzeczna z Konstytucją RP, w szczególności z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.​

Sędzia podkreślił, że instytucja przedawnienia zobowiązań podatkowych została albo przeregulowana, albo nie została odpowiednio doregulowana, co prowadzi do nieustannych konfliktów. NSA orzekł, że organy podatkowe oraz sądy mają prawo analizować, czy wszczęcie postępowania karno-skarbowego było podyktowane wyłącznie chęcią zawieszenia terminu przedawnienia. Jednak samo umorzenie takiego postępowania nie świadczy automatycznie o jego instrumentalnym charakterze; konieczne jest badanie wszystkich okoliczności sprawy.​

Reakcja Ministerstwa Finansów

Postanowienie NSA zostało skierowane do ministra finansów, co stanowi sygnał dla administracji skarbowej o konieczności zmiany praktyk w zakresie stosowania przepisów o przedawnieniu. Ministerstwo Finansów powinno podjąć działania mające na celu eliminację nadużyć oraz zapewnienie zgodności z konstytucyjnymi zasadami prawa.​

Wnioski i rekomendacje

Orzeczenie NSA podkreśla potrzebę reformy instytucji przedawnienia zobowiązań podatkowych w Polsce. Należy dążyć do stworzenia jasnych i jednoznacznych przepisów, które zapobiegną nadużyciom oraz zapewnią sprawiedliwość podatnikom. Ministerstwo Finansów powinno niezwłocznie podjąć prace nad zmianą legislacyjną, aby wyeliminować praktyki sprzeczne z konstytucją i zapewnić transparentność oraz przewidywalność w stosowaniu prawa podatkowego.​

W obliczu rosnącej liczby spraw podatkowych oraz skomplikowanego systemu podatkowego, kluczowe jest wprowadzenie rozwiązań, które będą chronić prawa obywateli i przedsiębiorców, jednocześnie umożliwiając skuteczne egzekwowanie zobowiązań podatkowych.

‍