Kara dla spółek za systemy promocyjne typu piramida – decyzje Prezesa UOKiK

Prezes UOKiK nałożył łącznie ponad 24 mln zł kar pieniężnych na spółki iGenius oraz International Markets Live za prowadzenie zakazanych systemów promocyjnych typu piramida. Obie spółki miały siedziby w Stanach Zjednoczonych i działały również wobec konsumentów w Polsce.

‍

Zgodnie z ustaleniami UOKiK, systemy te były prezentowane jako nowoczesne projekty edukacyjne, oferujące szkolenia z zakresu rynków finansowych, kryptowalut, e-commerce czy rozwoju osobistego. W rzeczywistości kluczowym elementem ich funkcjonowania były programy partnerskie, w ramach których uczestnicy uzyskiwali wynagrodzenie głównie za wprowadzanie kolejnych osób do systemu.

‍

Jak działają współczesne piramidy? Mechanizm opisany przez UOKiK

Z komunikatu oraz decyzji wynika jednolity schemat działania.

‍

Wejście do systemu wiązało się z opłatą początkową oraz cyklicznymi opłatami abonamentowymi. Formalnie oferowanym „produktem” były treści edukacyjne lub dostęp do platform. Rzeczywiste korzyści finansowe jednak osiągali uczestnicy, którzy budowali struktury rekrutacyjne. Środki na wypłatę prowizji pochodziły z opłat wnoszonych przez nowych uczestników. System wymagał stałego dopływu nowych osób, co w dłuższej perspektywie okazywało się niemożliwe.

‍

UOKiK podkreślił, że są to cechy odróżniające piramidę od legalnego marketingu wielopoziomowego, w którym podstawą wynagrodzenia jest sprzedaż produktu, a nie rekrutacja.

‍

iGenius

Spółka iGenius oferowała szkolenia online z inwestowania, dostępne po wniesieniu opłaty jednorazowej oraz opłat miesięcznych. Równolegle promowała program partnerski, w którym uczestnicy mogli otrzymywać wynagrodzenie za rekrutowanie kolejnych członków.

‍

Postępowanie wykazało, że:

• narracja marketingowa koncentrowała się na obietnicach szybkiego sukcesu finansowego,
• nacisk położony był na rozbudowę struktury partnerskiej,
• korzyści finansowe były w praktyce uzależnione od liczby zrekrutowanych osób.

‍

Prezes UOKiK nakazał zaniechanie praktyki i nałożył na spółkę karę w wysokości 14 668 589 zł. Decyzja nie jest prawomocna.

‍

International Markets Live

International Markets Live prowadziła platformę im.academy (później iyovia.com), oferującą pakiety edukacyjne sprzedawane w modelu subskrypcyjnym. Dostęp do programu partnerskiego wymagał zawarcia umowy Niezależnego Przedsiębiorcy, wniesienia opłaty oraz comiesięcznych wpłat.

‍

Z decyzji wynika, że:

• wynagrodzenia i prowizje były uzależnione przede wszystkim od pozyskiwania nowych członków,
• działalność edukacyjna pełniła funkcję pomocniczą wobec mechanizmu rekrutacyjnego.

‍

Prezes UOKiK uznał praktykę za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, stwierdził jej zaniechanie z dniem 23 maja 2025 r. i nałożył karę 9 483 604 zł, która jest prawomocna.

‍

Co z tego wynika dla firm?

1. Model biznesowy oparty na rekrutacji jest kluczowym ryzykiem prawnym.

Jeżeli główne korzyści finansowe uczestników zależą od pozyskiwania kolejnych osób, a nie od realnej sprzedaży produktu, model może zostać uznany za zakazany system promocyjny typu piramida.

‍

2. Deklarowana „działalność edukacyjna” nie chroni przed sankcjami.

UOKiK bada faktyczne mechanizmy wynagradzania i przepływu środków, a nie wyłącznie formalne opisy oferty.

‍

3. Odpowiedzialność dotyczy także promowania systemu.

Z materiałów wynika, że zakazane jest nie tylko organizowanie, ale również propagowanie piramid, co zwiększa ryzyko po stronie partnerów, liderów struktur i influencerów.

‍

4. Skala sankcji finansowych jest istotna.

Kary sięgające kilkunastu milionów złotych pokazują, że ryzyko regulacyjne w tym obszarze ma wymiar realny i może istotnie wpłynąć na działalność przedsiębiorstwa.

‍