Blog

W ostatnim artykule na Business Insider Polska wypowiadam się w temacie prawnych aspektów dotyczących małych firm tworzących gry komputerowe. Pokazuję, że gry to specyficzny typ dzieła, ponieważ często to skupisko przedmiotów własności intelektualnej - budynków, pojazdów, a nawet tańce czy tatuaże.Korzystanie z AI może wpędzić twórcę w kłopoty, ponieważ nie ma on pewności czy stworzony przez AI utwór nie narusza jakiś praw. Pozostają także kwestią otwartą prawa autorskie wyprodukowanej przy użyciu AI rzeczy.Rozwój AI to wyzwanie prawne, z którym mierzy się cały świat.Link do artykułu znajdziesz w pierwszym komentarzu. Dziękuję Grzegorz Kubera za zaproszenie do rozmowy!❓Czy uregulowane zasady wykorzystania AI mogą być dla twórców gier dużą możliwości rozwoju swoich produktów?

Niedawno opublikowany został Przewodnik po AI dla członków zarządów.Ebook opracowany przez Forward Operators AI Lab, Microsoft, Google oraz LAWMORE (oczywiście) skierowany jest do zarządów firm i ma on stanowić oczy i kompas po świecie i narzędziach AI.Dołożone przeze mnie prawne cegiełki osadzają technologie AI w kontekście:▫️Bezpieczeństwa i prywatności danych▫️Własności intelektualnej▫️Przyszłych regulacji AI ActDziękuję Bartek Pucek za zaproszenie do tego projektu. A Was zapraszam do lektury. Przewodnik przygotowany w j. angielskim jest do pobrania ze stony Forward Operators AI Lab.Link: https://fwdoperators.com/ai-for-executives-free-handbook/

Jakie obawy i ryzyka mogą się pojawić przy wykorzystywaniu sztucznej inteligencji w branży reklamowej?

We właśnie opublikowanym artykule w NowyMarketing wypowiadam się o wykorzystaniu AI w branży, która w dużym stopniu opiera się na kreatywności. Nic dziwnego, że w branży tej chętnie już teraz korzysta się z wytworów nowego generatywnego AI. W tekście wspominam, że niesie to za sobą pewne ryzyka.

Na łamach NowyMarketing poruszyłam następujące tematy:

▫️ Czy mogę sprzedać klientowi to, co zostało stworzone przy użyciu AI?

▫️ Czy to, co zostało stworzone przy użyciu AI jest plagiatem?

▫️AI a RODO: czy wiemy, co dzieje się z danymi osobowymi, kiedy załadujemy je do AI?

▫️AI a informacje poufne

Na koniec dodaje, że w firmie warto po prostu wprowadzić politykę stosowania AI, zobowiązać swoich pracowników do jej przestrzegania.

❓Czy AI w marketingu to więcej szans czy ryzyk?

Link: https://nowymarketing.pl/a/42762,wykorzystanie-ai-w-marketingu-na-co-powinnismy-uwazac

Z przyjemnością informujemy, że po raz kolejny doradzaliśmy w procesie inwestycyjnym na rzecz WellBee – platformy zdrowia psychicznego, która pozyskała właśnie finansowanie od funduszu bValue Fund.Wellbee (jedna z polskich spółek well-techowych) to platforma wspierająca wszystkich chcących zadbać o zdrowie psychiczne. W tym roku poszerzyła katalog swoich usług o nowe treści psychoedukacyjne i kursy dotyczące rozwoju osobistego i zawodowego. Materiały dostępne w formie wideo, podcastów i artykułów, opracowane przez topowych polskich specjalistów zdrowia psychicznego.Do grona obecnych inwestorów, wspierających spółkę od początku działalności funduszu Tar Heel Capital Pathfinder oraz funduszu WP2 Investments - dołączył właśnie fundusz bValue Fund.

Transfer technologii stanowi kluczowy element prowadzenia działalności gospodarczej oraz doskonalenia procesów produkcyjnych. W dzisiejszych czasach, kiedy postęp technologiczny jest tak szybki, wielu przedsiębiorców decyduje się na zaangażowanie w transfer wiedzy i technologii, co pozwala na osiąganie przewagi konkurencyjnej wobec innych. Dlatego też odpowiedni wybór strategii ochrony własności intelektualnej powinien ułatwić taki transfer.

Sprawdź również: obsługa prawna startupów

Kluczowe elementy umowy transferu technologii

Kwestie, które należy uwzględniać są w dużej mierze zależne od tego m.in. czy korzystając z zewnętrznego wykonawcy/dostawcy technologii prowadzimy jednocześnie swoje prace, czy tylko opieramy się na zewnętrznym źródle. W każdym razie, elementy, które tak naprawdę powinny zostać uwzględnione przy transferze technologii, a tym samym umowach to:

1. Określenie celu (umowy). Przed zawarciem umowy należy określić cel i sposób zarządzania technologią. Czy celem jest wprowadzenie innowacji, jej rozwój, czy po prostu korzystanie z danej technologii etc. Od tego zależy wybór odpowiedniego typu umowy;
2. Typ umowy. Rodzaj umowy zależy od zdefiniowanego celu. Możemy tutaj mieć umowę o przeniesieniu praw, o wspólności takiego prawa, umowę licencyjną czy po prostu umowę o dokonanie innowacji lub jej wdrożenie, która oczywiście również reguluje kwestię praw własności intelektualnej;
3. Specyfikacja problemów i regulacja ryzyk. Bardzo ważne jest, aby umowa szczegółowo opisywała potencjalne problemy i zawierała klauzule dotyczące zarządzania ryzykiem. Strony powinny przewidzieć różne scenariusze i określić, jak będą postępować w przypadku ich wystąpienia, w szczególności warto pamiętać o postępowaniu w sytuacji zakończenia umowy na każdym etapie;
4. Zabezpieczenie praw własności intelektualnej. Fundamentalnym krokiem jest dokładne określenie i zabezpieczenie praw własności intelektualnej. Należy jasno zdefiniować, jakie konkretne prawa są przedmiotem umowy, w tym patenty, prawa autorskie, znaki towarowe, tajemnice handlowe oraz know-how, kto i na jakich zasadach ma do nich jakie prawa;
5. Przekazanie praw. Może przybierać różne formy — od licencji po całkowite przeniesienie własności. Ważne jest, aby ustalić zakres przekazanych praw, pola eksploatacji, jak również ewentualne ograniczenia (np. terytorialne czy czasowe);
6. Eksploatacja. Oprócz samego przekazania praw, umowa powinna regulować pola eksploatacji technologii. To oznacza obszary, na jakich technologia może być wykorzystywana, jeżeli mówimy o licencji to czy jest udzielona sublicencja etc;
7. Rozliczenie. W zależności od rodzaju umowy te zasady rozliczenia mogą przyjąć postać jednorazowego wynagrodzenia, ale też niekiedy opłat licencyjnych. Oczywiście ważne jest, żeby podkreślić co się w takim wynagrodzeniu zawiera, w szczególności czy również przeniesione prawa lub udzielona licencja.

Prawa autorskie w umowie transferu technologii

Jak widać z powyższego, prawa autorskie odgrywają kluczową rolę w umowach transferu technologii. Umowa powinna precyzyjnie określać, jakie prawa są tworzone/przekazywane, na jakich polach będziemy mieli możliwość korzystania z nich, czy są jakieś inne obostrzenia lub wyłączenia, i przede wszystkim jak nastąpi rozliczenie, w tym jaki sposób będą rozliczane ewentualne dochody z eksploatacji tych praw - co jest szczególnie istotne w przypadku twórczości o potencjalnie wysokim zysku komercyjnym. Nie zapominajmy też o tym, że przy przeniesieniu autorskich praw majątkowych czy licencji wyłącznej konieczne jest zawarcie umowy w formie pisemnej (!).

Negocjowanie umowy transferu technologii

Negocjowanie umowy transferu technologii wymaga nie tylko dogłębnej wiedzy technicznej, ale także umiejętności negocjacyjnych i prawnych. Ważne jest, aby obie strony umowy miały wspólne zrozumienie wartości przekazywanej technologii oraz jasne oczekiwania co do jej dalszego wykorzystania.

Podczas negocjacji kluczowe jest ustalenie uczciwej ceny za transfer technologii, która odzwierciedla jej wartość rynkową oraz potencjał zysku. Negocjacje powinny również skupić się na ustaleniu solidnych podstaw dla przyszłej współpracy, co może obejmować wsparcie techniczne, szkolenia oraz aktualizacje technologii.

Podsumowując, transfer technologii zwykle poprzedzony jest odpowiednim wyborem strategii w zakresie własności intelektualnej. Nie bez znaczenia pozostaje też to, czy mamy do czynienia z przedsiębiorstwem, które pozyskuje technologię wyłącznie z „zewnątrz”, czy zakupuje licencje i wdraża technologie jednocześnie prowadząc swoje prace.

W dynamicznym świecie startupów, ochrona własności intelektualnej jest kluczowa dla zapewnienia konkurencyjności i zabezpieczenia innowacji. Poniżej przedstawiamy, jak młode firmy mogą skutecznie chronić swoje patenty, znaki towarowe, tajemnice handlowe oraz prawa autorskie.

Sprawdź również:obsługa prawna startup

Jak chronić patenty w startupie?

Chociaż to częste pytanie zadawane przez startupy to pamiętajmy, że ochronie podlega de facto wynalazek (nie patent) i to on może podlegać ochronie patentowej (przy spełnieniu odpowiednich warunków i przesłanek), To na tym polega więc, potocznie też nazywane „patentowanie innowacji”. W związku z tym, w odniesieniu do wynalazków to, na co warto zwrócić uwagę to:

• Ochrona formalna, a więc rejestracja patentowa. Jeżeli jesteś zainteresowany opatentowaniem wynalazku to oczywiście w pierwszej kolejności należy sprawdzić czy nasze rozwiązanie może być w ogóle chronione w ten sposób. Dochodzi do tego procedura zapoznania się ze stanem techniki, następnie odpowiednia procedura zgłoszeniowa wynalazku. Sama dokumentacja zgłoszeniowa jest też z pewnością zdecydowanie obszerniejsza i bardziej skomplikowana niż ta, w przypadku rejestracji znaku towarowego (m.in. opis, zastrzeżenia patentowe, skrót opisu, rysunki etc.). Patent chroni wynalazek, dając wyłączność na jego korzystanie przez określony czas w sposób zarobkowy na terytorium danego państwa lub państw. Patent udzielany jest na wynalazki, które posiadają zdolność patentową. Mowa tutaj o określonych przesłankach, które muszę zostać spełnione: nowość, poziom wynalazczy oraz przemysłowa stosowalność.
• Monitorowanie rynku. Bądź na bieżąco z trendami rynkowymi i monitoruj potencjalne naruszenia, aby szybko reagować na nielegalne użycie twoich patentów.
• Współpraca z ekspertami. Zatrudnij doświadczonych prawników specjalizujących się w prawie własności intelektualnej, aby mieć pewność, że wszystkie formalności są odpowiednio zabezpieczone.

Pamiętajmy też, że w niektórych przypadkach rozsądniej jest zachować nasze rozwiązanie w tajemnicy jako know-how naszego startupu.

Znaki towarowe dla startupów

Znaki towarowe to nie tylko logo czy nazwa firmy. Mogą to być znaki graficzne, słowne, ale też przestrzenne, pozycyjne, stanowiące deseń etc. Znaki towarowe mogą chronić identyfikację produktu lub usługi, zapewniając, że zarejestrowany znak, czyli np. logo nie zostanie wykorzystane przez konkurencję. Ochrona znaku towarowego jest kluczowa dla budowania marki i rozpoznawalności na rynku, ale też dla zabezpieczenia kradzieży znaku.

Rejestracja znaku towarowego

Proces rejestracji znaku towarowego jest stosunkowo prosty. Można to zrobić online i w zależności od wybranego zakresu ochrony może to być krajowy (Urząd Patentowy RP), unijny (EUIPO) lub międzynarodowy (WIPO). Zarejestrowany znak towarowy daje wyłączne prawo do jego używania w celach komercyjnych w odniesieniu do zastrzeżonych klas i terytorium.

Strategie ochrony tajemnic handlowych w startupach

Tajemnice handlowe to po prostu tajemnice przedsiębiorstwa i na potrzeby niniejszego artykułu nie wyjaśniamy definicji (która wynika z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji), ale skupimy się na tym, w jaki sposób można zabezpieczyć takie tajemnice w startupie. Należy bowiem pamiętać, że to na startupie jako przedsiębiorcy ciąży obowiązek podjęcia odpowiednich kroków celem zabezpieczenia takiej tajemnicy.

Ochrona know-how

Know-how to zwykle zbiór informacji technicznych lub technologicznych, zasad organizacji i zarządzania, które nie są publicznie dostępne, a które stanowią istotną wartość dla przedsiębiorstwa i zostały przez nie wypracowane, często odnosi się również do takiego pojęcia jak pakiet nieopatentowanych informacji praktycznych. Jako, że know-how, w tym pomysły same w sobie nie mogą podlegać ochronie prawnoautorskiej, czy zgłoszeniu w urzędzie patentowym jako np. znak towarowy, warto zwrócić uwagę jak w inny sposób można skupić się na jego ochronie. Ochrona taka powinna obejmować:

• Fizyczną ochronę. Ustalenie zasad dostępu i stworzenie fizycznych zabezpieczeń do niektórych pomieszczeń, dokumentów, urządzeń czy materiałów, które zawierają nasz know-how.
• Techniczną ochronę. Ustalenie właściwych sposobów dostępu, takich jak hasła, kodowanie, odpowiednie oprogramowanie.
• Formalną ochronę. Tworzenie odpowiednich procedur dostępu wewnątrz startupu, zawieranie umów o poufności, które będą taki know-how obejmowały, wprowadzanie zakazów konkurencji z pracownikami, współpracownikami i kontrahentami etc.

Zabezpieczanie praw autorskich w nowych przedsiębiorstwach

Ochrona praw autorskich może obejmować utwory takie jak oprogramowanie, dokumentacja techniczna, materiały marketingowe czy inne twórcze efekty prac. Kluczowe jest zapewnienie, że wszystkie utwory są prawidłowo chronione i że prawa autorskie należą do firmy, a nie jej pracowników czy współpracowników czy nawet członków zarządu.

Prawa autorskie do oprogramowania

W startupach, które bazują na rozwiązaniach w postaci programów komputerowych, ochrona praw autorskich do oprogramowania jest niezwykle istotna. Ważne jest nie tylko zapewnienie w umowach z pracownikami czy podwykonawcami przeniesienia praw autorskich do tworzonego oprogramowania, ale również ustalenie procedury w przypadku zakończenia umowy, wprowadzenie obowiązku zachowania poufności czy wspomniany już zakaz konkurencji.

Umowy o zachowaniu poufności (NDA)

Umowy NDA (Non-Disclosure Agreement) są podstawowym narzędziem ochrony tajemnic handlowych i własności intelektualnej. Powinny być one stosowane w relacjach z inwestorami, partnerami biznesowymi, a także pracownikami i podwykonawcami. NDA powinno precyzować, jakie informacje są objęte poufnością oraz jakie są konsekwencje ich nieautoryzowanego ujawnienia. Taka umowa może być jedynym dowodem na to, że konkretna informacja, którą chcemy traktować jako poufną, została przekazana.

Podsumowanie

Ochrona własności intelektualnej w startupach jest procesem złożonym, wymagającym przemyślanej strategii i konsekwentnych działań. Patenty, znaki towarowe, prawa autorskie oraz tajemnice handlowe stanowią fundament zabezpieczenia innowacji i budowania przewagi konkurencyjnej. Inwestowanie w odpowiednie narzędzia prawne oraz procedury jest kluczowe dla ochrony unikalnych rozwiązań i zasobów intelektualnych startupu.

Umowa inwestycyjna to kluczowy dokument dla każdego startupu, który szuka finansowego wsparcia. Na początek należy podkreślić, że w żadnych przepisach nie ma określonej jasnej  i klarownej definicji umowy inwestycyjnej. Tytuł ten powstał na przestrzeni lat, kiedy start-upy dopiero zaczynały swoją przygodę na rynku polskim.‍

Sprawdź również: obsługa prawna dla startupów

Definicja umowy inwestycyjnej

Umowa inwestycyjna określa zasady, na jakich inwestor przekazuje pieniądze do Twojego startupu. Jest to formalne porozumienie między założycielem startupu a inwestorem, bądź inwestorami i które jasno określa, co każda ze stron dostaje i jakie ma obowiązki. Na rynku mamy dostępnych wiele wzorów umów inwestycyjnych, które mogą być pomocne jako punkt odniesienia, ale zawsze warto skonsultować się z prawnikiem w celu dostosowania umowy do specyfiki danego startupu.

‍Jak każdy dokument prawny, również umowa inwestycyjna zawiera w swojej konstrukcji kluczowe elementy.

Ważne elementy umowy inwestycyjnej w biznesie:

• Strony umowy: Określenie stron biorących udział w inwestycji – zazwyczaj są to założyciele startupu oraz inwestorzy (indywidualni lub instytucjonalni);
• Przedmiot inwestycji: Szczegółowe określenie, w co inwestor wkłada swój kapitał, czyli opis działalności startupu i jego celów biznesowych;
• Kwota inwestycji: Dokładna kwota, którą inwestor zobowiązuje się zainwestować w startup, oraz warunki, na jakich zostaną przekazane środki;
• Wycena firmy: Ustalenie wartości firmy przed inwestycją (pre-money valuation) oraz po inwestycji (post-money valuation);
• Struktura udziałów: Określenie, jaki procent udziałów w firmie otrzyma inwestor w zamian za swój kapitał oraz jaka jest struktura kapitałowa spółki;
• Warunki płatności: Szczegółowe zasady dotyczące harmonogramu przekazywania środków przez inwestora;
• Prawa i obowiązki stron: Dokładne określenie, jakie prawa mają inwestorzy i założyciele oraz jakie obowiązki spoczywają na obu stronach;
• Klauzule ochronne: Mechanizmy zabezpieczające interesy inwestorów, takie jak prawo pierwszeństwa, klauzule tag-along, nakaz działalności operacyjnej czy preferencje dotyczące likwidacji;
• Warunki wyjścia: Określenie sytuacji, w których inwestor może sprzedać swoje udziały oraz procedur związanych z wyjściem z inwestycji;
• Zasady kontroli: Prawa inwestorów do monitorowania działalności firmy, w tym prawo do dostępu do informacji finansowych, audytów i mianowania członków zarządu;
• Warunki wyjścia: Określenie sytuacji, w których inwestor może sprzedać swoje udziały lub wycofać się z inwestycji.

Dobrze przygotowany wzór umowy inwestycyjnej w startupie to nie tylko dokument – to klucz do bezpiecznej i udanej współpracy inwestycyjnej, która pozwoli Twojemu biznesowi rozwijać się dynamicznie i z sukcesem. Dzięki naszym rozwiązaniom, proces inwestycji stanie się prostszy i bardziej zrozumiały, a Ty będziesz mógł skoncentrować się na tym, co najważniejsze – na innowacyjnych pomysłach i rozwijaniu swojego biznesu.

Czym dokładnie i jakie są najczęściej spotykane klauzule umowy inwestycyjnej dla startupów?

Ochrona inwestora w umowie inwestycyjnej jest kluczowa dla zabezpieczenia kapitału i zapewnienia inwestorowi wpływu na rozwój firmy. Poprzez odpowiednie klauzule i zawierane w umowie inwestycyjnej inwestorzy mogą skutecznie chronić swoje interesy i minimalizować ryzyka związane z inwestycją.

Prawo pierwszeństwa (right of first refusal)

Jest to klauzula, która daje wspólnikom pierwszeństwo zakupu udziałów, jeśli jeden z nich zechce je sprzedać. Oznacza to, że zanim udziały trafią do zewnętrznego nabywcy, muszą być najpierw zaoferowane pozostałym wspólnikom na tych samych warunkach.

Prawo pierwszeństwa – jak to działa?

Oświadczenie o zamiarze sprzedaży: Wspólnik, który chce sprzedać swoje udziały, musi poinformować o tym pozostałych wspólników, podając kluczowe szczegóły transakcji (nabywca, cena, liczba udziałów, termin płatności, itp.).Decyzja wspólników: Pozostali wspólnicy mają określony czas na podjęcie decyzji:

• Mogą zaakceptować warunki i kupić udziały;
• Mogą zrzec się prawa pierwszeństwa;
• Mogą nie podjąć żadnych działań – wtedy po określonym terminie prawo pierwszeństwa wygasa.

Ważne aspekty

• Brak regulacji ustawowej: Prawo pierwszeństwa nie jest określone w żadnej ustawie, więc musi być szczegółowo opisane w umowie wspólników i umowie spółki;
• Dokładne warunki: Umowa powinna precyzyjnie określać, jak działa prawo pierwszeństwa, aby uniknąć nieporozumień.

Po co i dlaczego w umowie zamieszcza się takie postanowienia?

Dzięki nim pomysłodawca może zapobiec wejściu niepożądanego inwestora do spółki. Dla inwestora oznacza to kontrolę nad składem osobowym spółki (choć dodajmy, że i tak w większości przypadków założycieli obowiązuje również lock-up) – jeśli jeden z pomysłodawców zdecyduje się wycofać, istnieje możliwość odkupienia jego udziałów.

Klauzula drag-along w umowie inwestycyjnej

Jest to standardowy element w umowach między inwestorami a startupami. Pozwala ona inwestorowi, jako uprzywilejowanemu wspólnikowi, wymusić na pozostałych wspólnikach sprzedaż ich udziałów wybranemu nabywcy, gdy inwestor zgłasza chęć sprzedaży swoich udziałów.

Drag Along umowa inwestycyjna – jak to działa?

W praktyce oznacza to, że inwestor może wymusić sprzedaż proporcjonalnej części udziałów innych wspólników, zgodnie z proporcją jego własnej sprzedaży. Na przykład, jeśli inwestor sprzedaje 50% swoich udziałów, może zażądać, aby inni wspólnicy sprzedali 50% swoich udziałów.Ta klauzula zabezpiecza interesy inwestora przy wyjściu kapitałowym, co jest kluczowe dla jego strategii inwestycyjnej. Usunięcie klauzuli drag-along jest prawie niemożliwe, dlatego przedsiębiorca powinien skupić się na negocjacji jej warunków, takich jak termin, po którym można ją uruchomić, czy prawo do oceny wartości rynkowej udziałów.

Klauzula tag along umowa inwesytycyjna

Jest to odwrotność klauzuli drag-along. Pozwala wspólnikom, którzy nie skorzystali z prawa pierwszeństwa, dołączyć do sprzedaży udziałów przez innego wspólnika. Innymi słowy, jeśli jeden ze wspólników zamierza sprzedać swoje udziały, pozostali wspólnicy mają prawo zażądać, aby nabywca kupił także ich udziały na tych samych warunkach.W praktyce oznacza to, że osoba trzecia, która chce nabyć udziały od jednego wspólnika, musi złożyć identyczną ofertę pozostałym wspólnikom. Umowa spółki szczegółowo określa terminy i warunki, na jakich wspólnicy i nabywca muszą się poruszać.

Nakaz wyłączności operacyjnej

Jest to zapis, który jest często kluczowy dla inwestorów, ale może budzić kontrowersje wśród pomysłodawców startupów, szczególnie tych, którzy traktują startupy jako styl życia. Dla nich takie ograniczenie może wydawać się niesprawiedliwym postanowienie uderzającym w ich przedsiębiorczość i wolność chociaż w rzeczywistości chroni ono interesy inwestora i jest zrozumiałym postanowieniem w umowie inwestycyjnej. Inną odmianą nakazu wyłączności operacyjnej (choć rzadziej spotykaną) jest nakaz działalności operacyjnej, gdzie wskazuje się zakres działalności założyciela i odstępstwa od wyłączności operacyjnej.

Czym jest nakaz wyłączności operacyjnej? I co oznacza to zobowiązanie do wyłączności operacyjnej w startupie?

Klauzula ta zobowiązuje pomysłodawców start-upu do pełnego zaangażowania w spółkę, w którą inwestor zainwestował, co oznacza zakaz prowadzenia innej działalności zawodowej przez określony czas. To zabezpieczenie ma na celu zapewnienie, że pomysłodawcy będą w pełni skoncentrowani na rozwoju firmy.Nie oznacza to jednak całkowitego zablokowania innych aktywności. Warto podczas negocjacji poinformować inwestora o innych projektach, którymi się zajmujecie. Jeśli inwestor uzna, że nie będą one kolidować z waszymi obowiązkami wobec spółki, może wyrazić zgodę na ich kontynuowanie. Taką zgodę należy zapisać w umowie.

Dlaczego nakaz wyłączności operacyjnej jest ważny?

Inwestorzy często inwestują w startupy nie tylko ze względu na pomysł, ale również ze względu na zespół. Pełne zaangażowanie kluczowych osób jest więc dla nich bardzo istotne. Nakaz wyłączności operacyjnej daje inwestorom pewność, że pomysłodawcy są w pełni zaangażowani w rozwój firmy, co zwiększa szanse na sukces całego przedsięwzięcia.

Vesting w startupie

Vesting to mechanizm polegający na stopniowym uwalnianiu udziałów pomysłodawców rozciągnięty w określonym czasie. Ma na celu zabezpieczenie interesów inwestorów, aby zapobiec sytuacji, w której pomysłodawcy opuszczają firmę wkrótce po otrzymaniu pełnego pakietu udziałów, lub po kilku miesiącach stwierdzą, że chcą zaangażować się w inny projekt lub po prostu zaprzestać działalności operacyjnej na rzecz spółki. Vesting zapewnia, że pomysłodawcy pozostaną zaangażowani w rozwój spółki przez ustalony okres. W Polsce, ze względów formalnoprawnych obowiązuje reverse-vesting.

Jak działa reverse-vesting?

Reverse-vesting w Polsce działa na zasadzie stopniowego nabywania pełni praw udziałowych do już posiadanych udziałów. Pomysłodawca objęty tą klauzulą posiada już udziały i w przypadku niespełnienia określonych warunków opisanych w umowie inwestycyjnej –  udziały te są mu zabierane. Z punktu widzenia tej klauzuli istotne jest aby wskazać Cliff period, terminy i zasady „uwalniania udziałów”, szczegółowe warunki zdarzenia odejścia i mechanizmy działania przymusowego odkupu.

Dlaczego vesting jest ważny?

Vesting jest kluczowym mechanizmem motywacyjnym, który zapewnia, że pomysłodawcy pozostaną zaangażowani w rozwój firmy przez dłuższy czas, a projekt nie zostanie porzucony po krótkim czasie, a stopniowe przyznawanie pełni praw udziałowych motywuje pomysłodawców do ciągłej pracy na rzecz spółki. Wiedząc, że ich udziały są uwalniane stopniowo, pomysłodawcy mają silniejszą motywację, aby przyczynić się do rozwoju firmy.

Liquidation Preference umowa inwestycyjna

Jest to kolejna klauzula, która jest kluczowym elementem umowy inwestycyjnej i oznacza preferowane warunki wyjścia kapitałowego, który chroni interesy inwestorów. Zapewnia ona inwestorowi priorytet w odzyskaniu zainwestowanych środków w przypadku sprzedaży spółki lub jej likwidacji.

Jak działa klauzula liquidation preference?

Głównym celem tej klauzuli jest zagwarantowanie, że inwestor otrzyma minimalnie sumę zainwestowanych środków, zanim jakiekolwiek pozostałe środki zostaną podzielone między innych udziałowców. Oznacza to, że inwestor ma pierwszeństwo w odzyskaniu kapitału, niezależnie od struktury właścicielskiej spółki czy kwoty uzyskanej za sprzedaż firmy.

Dlaczego klauzula liquidation preference jest ważna?

Klauzula preferencji likwidacyjnej jest istotna, ponieważ minimalizuje ryzyko inwestora. Dzięki niej inwestor ma pewność, że w przypadku niepowodzenia biznesu, przynajmniej odzyska zainwestowany kapitał. Jest to szczególnie ważne w startupach, gdzie ryzyko niepowodzenia jest stosunkowo wysokie.

‍Klauzula liquidation preference przyjmuje zazwyczaj jedną z trzech form:

• full participation liquidation preference – pełna kwota gwarantowana.
• capped / partial participation liquidation preference – kwota gwarantowana z ograniczeniem.
• non-participating liquidation preference – kwota gwarantowana przy likwidacji.

Lock-up

Jest to kluczowy element wielu umów inwestycyjnych, który zobowiązuje strony do niezbywania swoich udziałów przez określony czas. Jest to postanowienie korzystne zarówno dla inwestorów, jak i pomysłodawców, zapewniające stabilność i pewność w okresie wczesnego rozwoju spółki. Dla pomysłodawców klauzula lock-up stanowi zabezpieczenie, że inwestorzy nie wycofają się z inwestycji zbyt szybko i nie odsprzedadzą swoich udziałów innemu inwestorowi. Taka stabilność kapitału jest kluczowa na wczesnym etapie rozwoju firmy, kiedy każda zmiana w strukturze właścicielskiej może mieć poważne konsekwencje. Z perspektywy inwestora, lock-up zapewnia, że pomysłodawcy są zaangażowani i wierzą w swój projekt na tyle, że nie zdecydują się go porzucić w krótkim czasie. Dzięki temu inwestor ma większą pewność, że zespół założycielski jest oddany realizacji strategii i celów biznesowych, co zwiększa szanse na sukces przedsięwzięcia.

Prawa i obowiązki w umowie inwestycyjnej startupu

Prawa i obowiązki w umowie inwestycyjnej są kluczowe dla zapewnienia harmonijnej współpracy między inwestorami a pomysłodawcami. Jasno określone zasady pomagają uniknąć nieporozumień i konfliktów, umożliwiając obu stronom skupienie się na realizacji wspólnych celów. Dobrze skonstruowana umowa inwestycyjna jest fundamentem, na którym można budować trwałe i owocne partnerstwo, prowadzące do sukcesu startupu.

Prawa inwestora startupu

Prawo do informacji: Inwestorzy mają prawo do regularnego otrzymywania raportów finansowych i operacyjnych. Dzięki temu mogą monitorować kondycję finansową firmy i jej postępy w realizacji celów biznesowych. Prawo do udziału w decyzjach strategicznych: W zależności od ustaleń, inwestorzy mogą mieć prawo głosu w kluczowych decyzjach dotyczących działalności firmy, takich jak zmiany w zarządzie, nowe emisje akcji, fuzje i przejęcia, czy zmiana strategii biznesowej.

Obowiązki inwestora startupu

• Zobowiązanie finansowe: Inwestor musi dostarczyć uzgodnione środki finansowe w określonych terminach i zgodnie z warunkami umowy inwestycyjnej;
• Wsparcie i doradztwo: Inwestorzy często zobowiązują się do aktywnego wspierania startupu poprzez dostarczanie wiedzy eksperckiej, kontaktów biznesowych i doradztwa strategicznego;
• Prawa pomysłodawców i obowiązki (founderów);
• Zaangażowanie operacyjne: Pomysłodawcy aktywnie uczestniczą w zarządzaniu firmą i realizują jej cele biznesowe;
• Transparentność i raportowanie: Pomysłodawcy muszą regularnie dostarczać inwestorom aktualne informacje o stanie finansowym i operacyjnym firmy, co umożliwia inwestorom monitorowanie postępów;
• Zachowanie poufności: Pomysłodawcy są zobowiązani do zachowania poufności w odniesieniu do wrażliwych informacji biznesowych i strategii firmy, co chroni interesy wszystkich udziałowców.

Do dodatkowych postanowień, które znajdziesz w umowie inwestycyjnej należą:

• Warunki zatrudnienia założyciela;
• Odpowiedzialność założycieli, czyli zapewnienia i oświadczenia;
• Zakaz konkurencji dla założyciela;
• Zakaz konkurencji dla inwestora (rzadziej spotykany);
• Klauzula anti-dilution.

Jak negocjować umowę inwestycyjną w startupie?

Negocjowanie umowy inwestycyjnej w startupie to kluczowy etap rozwoju młodej firmy. Proces ten wymaga umiejętności i wiedzy zarówno od założycieli startupu, jak i od inwestorów. Istotne jest, aby obie strony były dobrze przygotowane i znały swoje priorytety.

Jak skutecznie negocjować umowę inwestycyjną w startupie:

1. Przygotowanie do negocjacji: Przed przystąpieniem do negocjacji, założyciele powinni dokładnie zrozumieć potrzeby i oczekiwania inwestorów. Warto stworzyć szczegółowy biznesplan i być gotowym na odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące strategii rozwoju firmy;
2. Elastyczność i kompromis: Obie strony muszą być gotowe do kompromisów. Negocjacje to proces, w którym należy znaleźć wspólny grunt, który zadowoli zarówno inwestorów, jak i założycieli;
3. Profesjonalne wsparcie: Warto skorzystać z usług profesjonalistów którzy mają doświadczenie w negocjowaniu umów inwestycyjnych.

Wyłączność negocjacji w umowie inwestycyjnej to ważny element, który gwarantuje, że w określonym czasie tylko jedna ze stron będzie mogła negocjować warunki inwestycji, co zwiększa szanse na osiągnięcie porozumienia. Warto podkreślić, że transparentność i otwartość w komunikacji budują zaufanie, fundament każdej udanej współpracy. Dobra komunikacja pozwala obu stronom lepiej zrozumieć swoje oczekiwania i potrzeby, co jest kluczowe dla osiągnięcia porozumienia. Przedsiębiorcy powinni również pamiętać o pewnej asymetrii w negocjacjach – inwestorzy często mają duże doświadczenie i wsparcie różnych specjalistów. Aby wyrównać szanse, warto mieć po swojej stronie kogoś doświadczonego, kto zna szczegóły umów inwestycyjnych i umów spółek, już na etapie rozmów.

21 czerwca w Kampusie Google dla Startupów na Placu Konesera, odbył się Polish Tech Day Warsaw 2023. Polish Tech Day to największy projekt Fundacji PLUGin, którą wspieramy od początku jej istnienia. Z przyjemnością informujemy, że zostaliśmy jednym z partnerów tego wydarzenia oraz przekazaliśmy nagrodę dla wygranego startupu, którą był pakiet usług prawnych. Stworzony w 2015 roku, Polish Tech Day (PTD) jest jedną z najważniejszych konferencji technologicznych, organizacji non-profit, prowadzoną przez członków społeczności polskiej diaspory technologicznej z całego świata. Program łączy podobnie myślących ludzi oraz pomaga im znaleźć inspirację, partnerów biznesowych, kluczowych pracowników i fundusze dla rozwoju. Celem konferencji jest łączenie, inspirowanie oraz umacnianie pozycji zarówno startupów, jak i członków społeczności technologiczno-innowacyjnej.W tegorocznym programie oprócz konkursu pitchingowego odbyły się również dwa panele founders-to-founders z udziałem między innymi InStreamly, symmetrical.ai, Packhelp, Apptension. Trzy sesje o innowacjach z udziałem Cobin Angels, Warsaw Equity Group, SpeedUp Venture Capital Group, The Heart, BNP Paribas i space3ac oraz 30-minutowe warsztaty "Wejdź na rynek brytyjski" z ekspertami z EBS ltd i West Midlands Growth Company.

Pułapki umowy B2B:

• Brak ochrony pracowniczej: Pracując na umowie B2B, nie korzystasz z ochrony, jaką zapewnia Kodeks Pracy, w tym m.in. urlopy, odprawy, czy ograniczenia odpowiedzialności za szkody. To oznacza większe ryzyko i mniejsze bezpieczeństwo socjalne;
• Kwestie podatkowe i ubezpieczeniowe: Wybierając samozatrudnienie, często można natrafić na ograniczenia w dostępie do preferencyjnych form opodatkowania (np. podatek liniowy, ryczałt), szczególnie jeśli twoje usługi są świadczone na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy. Ponadto, pełne obciążenia ZUS zaczynają obowiązywać po okresie początkowych ulg, co może znacznie zwiększyć miesięczne koszty prowadzenia działalności;
• Ryzyko "pozornej" działalności gospodarczej: Jeżeli warunki pracy na umowie B2B przypominają tradycyjny stosunek pracy, tj. praca w określonych godzinach i miejscu pod kierownictwem pracodawcy, istnieje ryzyko kwalifikacji takiego układu jako stosunek pracy przez organy podatkowe czy ZUS. To może prowadzić do nieprzewidzianych konsekwencji finansowych i prawnych;
• Wpływ na zdolność kredytową: Samozatrudnienie może negatywnie wpływać na zdolność kredytową, ponieważ banki często preferują stałe umowy o pracę jako bardziej stabilne źródło dochodu;
• Obowiązek VAT: Po przekroczeniu limitu przychodów zostajesz automatycznie płatnikiem VAT, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami administracyjnymi. To może być szczególnie problematyczne, gdy współpracujesz z podmiotami zwolnionymi z VAT, co zwiększa koszty dla odbiorcy twoich usług;
• Zarządzanie jako pułapka: Na wyższych stanowiskach menedżerskich samozatrudnienie może nie przynosić oczekiwanych korzyści podatkowych ze względu na charakter świadczonych usług, które mogą być traktowane jak typowe obowiązki pracownicze.

Umowa B2B klauzule do omówienia

W umowach B2B klauzule służą zarówno do określenia warunków współpracy, jak i ochrony interesów obu stron. Oto przykładowe klauzule, które mogą być zawarte w tego rodzaju umowach:

• Klauzula zakresu prac - szczegółowo określa rodzaj i zakres usług lub produktów, które będą dostarczane;
• Klauzula cenowa - określa warunki płatności, w tym terminy, metody płatności, ewentualne rabaty oraz konsekwencje braku płatności;
• Klauzula konkurencyjności - zakazuje jednej lub obu stron podejmowania działań konkurencyjnych względem drugiej strony;
• Klauzula wyłączności - zobowiązuje jedną ze stron do korzystania wyłącznie z usług lub produktów drugiej strony;
• Klauzula poufności - nakłada na obie strony obowiązek nieujawniania informacji uzyskanych w trakcie współpracy;
• Klauzula o prawach własności intelektualnej - określa, kto jest właścicielem praw intelektualnych wynikających z projektu;
• Klauzula dotycząca rozwiązywania sporów - wskazuje metody rozwiązywania ewentualnych konfliktów, np. arbitraż, mediacja;
• Klauzula o modyfikacjach umowy - określa procedury wprowadzania zmian do umowy;
• Klauzula o siłę wyższą - zwalnia strony z odpowiedzialności za nieprzestrzeganie warunków umowy w wyniku działań siły wyższej, np. klęsk naturalnych;
• Klauzula o rozwiązaniu umowy - definiuje warunki, na jakich strony mogą rozwiązać umowę przed czasem;
• Klauzula gwarancyjna - określa zobowiązania jednej ze stron dotyczące jakości dostarczonych produktów lub usług oraz ewentualne środki naprawcze.

Podsumowanie

Umowa B2B może oferować znaczące korzyści zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla firm korzystających z ich usług. Ważne jest jednak, aby przed podpisaniem umowy dokładnie przeanalizować jej warunki i potencjalne ryzyka.

Dnia 22 maja 2023 r. w życie weszła ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (dalej: „ustawa”). Ustawa ta reguluje organizację i funkcjonowanie fundacji rodzinnych. Poniżej zaprezentowane zostały najważniejsze informacje dotyczące tej nowej instytucji prawnej, w tym spostrzeżenia, w jakich sytuacjach warto rozważyć utworzenie fundacji rodzinnej.

Cel fundacji rodzinnej

Celem fundacji rodzinnej, na wzór regulacji zawartych w ustawodawstwie niektórych państw zachodnich, jest przede wszystkim zapewnienie ochrony przed rozdrobnieniem budowanego przez wiele lat majątku firmy rodzinnej powstałego w związku z prowadzoną przez firmę działalnością gospodarczą oraz wzmocnienie narzędzi prawnych do przeprowadzenia procesów sukcesyjnych w firmach rodzinnych w perspektywie wielu pokoleń. Należy bowiem zaznaczyć, że w firmach rodzinnych często dochodzi do sytuacji, w których jedynie część następców (a nierzadko żaden z nich) jest zainteresowana i zdolna do przejęcia prowadzenia firmy rodzinnej, co może wywołać nie tylko konflikty rodzinne, ale również doprowadzić do sprzedaży firmy lub stopniowego wyzbywania się przez sukcesorów jej majątku.

Co za tym idzie, fundacja rodzinna z jednej strony ma przyczynić się do zachowania integralności majątku i ciągłości działalności gospodarczej przez firmę po ustaniu zaangażowania w niej jej założyciela, w tym również po jego śmierci, a z drugiej zapewnić beneficjentom (którymi w praktyce zapewne najczęściej będzie fundator oraz członkowie jego rodziny) zabezpieczenie finansowe w postaci otrzymywanych od fundacji świadczeń. Warto wreszcie podkreślić, że instytucja fundacji rodzinnej może mieć zastosowanie nie tylko w przypadku prowadzenia firmy, ale również w celu zabezpieczenia trwałości budowanego latami majątku prywatnego.

Powstanie fundacji rodzinnej i jej majątek

Zgodnie z ustawą do powstania fundacji rodzinnej jest wymagane:

1) złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie (sporządza się je w formie aktu notarialnego);

2) ustalenie przez fundatora statutu w formie aktu notarialnego (statut określa m.in. beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień);

3) sporządzenie spisu mienia;

4) ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;

5) wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie;

6) wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych (fundacja rodzinna nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do tego rejestru).

Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie. Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł. Mieniem tym mogą być np.: nieruchomości, rzeczy ruchome czy udziały w spółce z o.o., w ramach której prowadzone jest rodzinne przedsiębiorstwo. W skład majątku fundacji rodzinnej wchodzą również zyski z prowadzonej przez fundację działalności gospodarczej, otrzymane darowizny, dywidendy z tytułu uczestnictwa w innych podmiotach itp.

Fundacja rodzinna a działalność gospodarcza

Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą jedynie w zakresie określonym w ustawie, w tym m.in. w zakresie:

• zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielania pożyczek:

1. a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
2. b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
3. c) beneficjentom.

Należy jednocześnie podkreślić, że określonemu w ustawie dozwolonemu zakresowi prowadzenia przez fundację rodzinną działalności gospodarczej nie sprzeciwia się uczestnictwo przez fundację rodzinną w podmiotach wykonujących działalność gospodarczą w zakresie innym niż określony w ustawie. W związku z tym, fundacja może być np.: wspólnikiem prowadzącej działalność handlową spółki z o.o., w ramach której to spółki zorganizowane jest przedsiębiorstwo firmy rodzinnej.

Świadczenia na rzecz beneficjentów

Zgodnie z ustawą fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów (jak wskazano powyżej, beneficjentem może być również fundator). Pod pojęciem świadczenia rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną zgodnie ze statutem i tzw. listą beneficjentów. Fundacja rodzinna może w szczególności pokrywać koszty utrzymania lub kształcenia beneficjenta. Co istotne, w statucie można uzależnić przyznanie beneficjentowi świadczenia od upływu określonego terminu albo spełnienia się warunku (np.: ukończenia przez beneficjenta studiów, osiągnięcia przez beneficjenta określonego wieku), dzięki czemu wpływ fundatora na możliwość otrzymania przez beneficjenta od fundacji świadczenia może zostać zachowany również po śmierci fundatora.

Struktura wewnętrzna fundacji rodzinnej

Organami fundacji rodzinnej są zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów.

1. a) zarząd

Do głównych zadań zarządu należy prowadzenie spraw fundacji rodzinnej oraz jej reprezentowanie, realizacja celów fundacji rodzinnej określonych w statucie oraz spełnianie świadczenia przysługującego beneficjentowi. O ile statut nie stanowi inaczej, powołania i odwołania członka zarządu dokonuje fundator (członkiem zarządu może być np.: fundator), a po śmierci fundatora - rada nadzorcza, jeżeli została ustanowiona. W przypadku śmierci fundatora i braku rady nadzorczej powołania i odwołania członka zarządu dokonuje zgromadzenie beneficjentów.

1. b) rada nadzorcza

Ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe wówczas, gdy liczba beneficjentów przekracza dwadzieścia pięć osób. O ile statut nie stanowi inaczej, powołania i odwołania członków rady nadzorczej dokonuje fundator, a po śmierci fundatora - zgromadzenie beneficjentów. Rada nadzorcza pełni funkcje nadzorcze w stosunku do zarządu w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie. Statut fundacji rodzinnej może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, w szczególności przewidywać, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem określonej czynności.

1. c) zgromadzenie beneficjentów

Zgromadzenie beneficjentów tworzą beneficjenci, którym w statucie przyznano uprawnienie do uczestnictwa w nim. Uchwały zgromadzenia beneficjentów wymagają:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego fundacji rodzinnej za poprzedni rok obrotowy;
• udzielenie absolutorium członkom organów fundacji rodzinnej z wykonania przez nich obowiązków;
• podział lub pokrycie wyniku finansowego netto;
• wybór firmy audytorskiej, w przypadku gdy sprawozdanie finansowe, zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, podlega badaniu;
• inne sprawy wymienione w ustawie lub statucie.

Fundacja rodzinna a zachowek

Niezależnie od tego, że ustawa reguluje organizację i funkcjonowanie fundacji rodzinnej, w tym prawa i obowiązki fundatora i beneficjenta, to na jej mocy zmienione zostały również inne akty prawne, w tym m.in. przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zachowku. Uwagę należy zwrócić w szczególności na wprowadzony do kodeksu cywilnego przepis dotyczący realizacji roszczenia o zapłatę zachowku, który stanowi, że przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą.

Fundacja rodzinna a podatki

Również w zakresie opodatkowania dla fundacji rodzinnych przewidziano specyficzne regulacje. Po pierwsze, wskazać należy na brak opodatkowania podatkiem dochodowym fundatora oraz fundacji rodzinnej przy wnoszeniu majątku do fundacji rodzinnej. Co więcej, wolne od podatku dochodowego są przychody:

• fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha), uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej oraz
• beneficjenta fundacji rodzinnej z tytułu otrzymanego od fundacji świadczenia, jeżeli beneficjentem jest fundator albo osoba będąca w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.

Natomiast w przypadku uzyskania ww. przychodów przez osobę będącą w stosunku do fundatora osobą zaliczoną do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, pobrany zostanie zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10% przychodów (w przypadku osób innych niż wymienione powyżej, należny będzie podatek w wysokości 15% przychodów).

Warto dodać, że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem otrzymanego przez beneficjenta od fundacji rodzinnej świadczenia oraz stanowiących mienie otrzymane w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej nie będą również opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.

Jeśli chodzi o opodatkowanie podatkiem dochodowym fundacji rodzinnej, to zgodnie z wprowadzonymi przez ustawę zmianami w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, fundacja rodzinna została objęta podmiotowym zwolnieniem od podatku. Ponadto fundacja rodzinna zapłaci 15% podatek dochodowy od przekazanego lub postawionego do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio:

• świadczenia na rzecz beneficjenta,
• mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
• świadczenia w postaci ukrytych zysków.

Warto również wskazać, że jeżeli fundacja rodzinna będzie osiągała dochód z działalności gospodarczej innej niż w zakresie określonym w ustawie jako dopuszczalny, zapłaci z tego tytułu 25% podatek dochodowy.

Podsumowanie

Fundacja rodzinna jest ciekawym rozwiązaniem umożliwiającym zachowanie integralności zgromadzonego majątku i ciągłości działalności gospodarczej przez firmę oraz dostarcza narzędzi do przeprowadzenia procesów sukcesyjnych w firmach rodzinnych w perspektywie wielu pokoleń. Należy jednak zaznaczyć, że podjęcie decyzji o założeniu fundacji rodzinnej i wniesieniu do niej majątku powinno zostać poprzedzone wnikliwą analizą, ponieważ nieumiejętne sporządzenie statutu może doprowadzić do skutków odwrotnych od zamierzonych, w tym do paraliżu rodzinnej firmy. W związku z tym, zasadność utworzenia fundacji rodzinnej oraz ukształtowanie treści statutu warto uprzednio skonsultować z profesjonalnymi doradcami prawnymi oraz podatkowymi.

Kontynuując wątki poruszone w poprzednim artykule, dziś zaczniemy od Prawa własności przemysłowej.

Od dłuższego czasu trwa debata, czy możliwe jest opatentowanie tego, co wytworzy sztuczna inteligencja. Tutaj sytuacja będzie dość podobna do kwestii objęcia obiektu stworzonego z pomocą AI prawami autorskimi, gdyż za wynalazcę uważa się tylko człowieka.

Co ciekawe, nie tak dawno amerykański urząd patentowy rozpoczął konsultacje publiczne, w których zapytuje między innymi, czy sztuczna inteligencja powinna być uznawana za współwynalazcę.

Na horyzoncie pojawiają się oczywiście nowe regulacje. Należałoby tutaj wspomnieć chociażby kwestię wejścia w życie dedykowanych sztucznej inteligencji unijnym aktom prawnym, tj. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (tzw. AI Act) oraz implementacja Dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję.

Podsumowując wszystkie rodzaje ryzyka poruszone w obu częściach niniejszego tekstu (pierwsza część dostępna w poprzednim artykule), wiadomym jest, że systemy sztucznej inteligencji nie zawsze są bezpiecznym narzędziem do pracy, szczególnie biorąc pod uwagę niepewności prawne z tym związane. Warto więc zaadresować te kwestie w swojej organizacji czy w ramach prowadzonych projektów. Dobrym pomysłem jest wdrożenie dokumentu na wzór polityki bezpieczeństwa, który będzie drogowskazem dla współpracowników, co przyjęliście za dozwolone korzystanie ze sztucznej inteligencji albo pod jakimi warunkami. Jeżeli jesteście wykonawcami korzystającymi z AI w ramach wykonywania zleceń, pamiętajcie o odpowiednich postanowieniach w swojej umowie.

Artykuł powstał we współpracy z Fundacją Polska Innowacyjna i InnoShare NETwork, gdzie jest dostępnych więcej tego typu treści.

Miło nam poinformować, że rozpoczynamy kolejny cykl edukujący z zakresu prawa, w tym również m.in. z aspektów dotyczących AI. Dzięki połączeniu sił, we współpracy z Fundacją Polska Innowacyjna, powstały już dwa artykuły przygotowane specjalnie dla społeczności innoSHARE NETwork, które zapoczątkowują nową serię edukacyjną.

Polska Innowacyjna jest twórcą innoSHARE NETwork. Fundacja ta planuje do 2030 r. stworzyć międzynarodowy Uniwersytet Przyszłości z ekosystemem innowacji, który stanie się jedną ze 100 najlepszych uczelni na świecie. Społeczność innoSHARE NETwork umożliwia współpracę w zakresie biznesu, innowacji i rozwoju. Jej celem jest wsparcie członków społeczności w znalezieniu zaufanych ludzi z różnych pól działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej, aby umożliwić nawiązanie nowych relacji biznesowych oraz realizację wspólnych projektów. InnoSHARE NETwork to platforma zrzeszająca już blisko 100 członków, jak również usługa concierge - czyli dedykowany opiekun dla wszystkich członków, aby lepiej mogli rozwijać się w sieci, a także praktyczna wiedza z niezwykle szybkim dostępem do ekspertów z wielu dziedzin czy branż.

W opublikowanych artykułach poruszyliśmy kwestię problemów prawnych, jakie aktualnie stwarza sztuczna inteligencja, a współzałożycielka naszej kancelarii - Aleksandra Maciejewicz, wypowiedziała się na temat trwającej debaty o tym, czy możliwe jest opatentowanie tego, co wytworzy sztuczna inteligencja. Odniosła się również do nowych regulacji, w szczególności wejścia w życie dedykowanych sztucznej inteligencji unijnym aktom prawnym, tj. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady, ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (tzw. AI Act) oraz implementacji Dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję.

Z dumą informujemy, że kancelaria prawna Lawmore została uznana za lidera w zakresie doradztwa prawnego przy transakcjach VC w regonie Europy Środkowo-Wschodniej.Pitchbook opublikował raporty zgodnie z którymi nasza kancelaria w Q1 2023 zajęła odpowiednio 1 miejsce w regionie CEE oraz 17 w Europie.Nasza kancelaria w Q1 bieżącego roku doradzała łącznie przy zamknięciu 12 transakcji, zarówno na rzecz inwestorów typu VC, inwestorów prywatnych, jak i startupów - w rankingu uwzględnionych zostało 8 z nich.To dla nas duże wyróżnienie – serdecznie dziękujemy wszystkim naszym Klientom za dotychczasowe zaufanie.

W minionym tygodniu Sąd Najwyższy USA wydał orzeczenie w sprawie pomiędzy Fundacją Andy Warhol for the Visual Arts a fotografką Lynn Goldsmith. Wydane orzeczenie ma istotne orzeczenie w kwestii interpretacji amerykańskiej konstrukcji fair use (u nas najbardziej zbliżona instytucja, choć nietożsama – tzw. dozwolonego użytku, tłumaczona zwykle bardziej jako permitted use) oraz pośrednio – dla podmiotów zajmujących się sztuczną inteligencją. Tłem dla wydanego orzeczenia jest sprawa, w której to w latach 80-tych fotografka Lynn Goldsmith zrobiła zdjęcie Prince’a, a następnie magazyn Vanity Fair zakupił od niej licencję na jedną z tych fotografii. Magazyn zlecił Andy’emu Warholowi przygotowanie grafiki na podstawie tej fotografii, a fotografka otrzymała z tego tytułu stosowne wynagrodzenie. Problem pojawił się w sytuacji, w której to artysta stworzył serię prac, między innymi pomarańczowy sitodruk fotografiii Prince’a (Orange Prince) umieszczony następnie na okładce Vanity Fair. Fotografka stwierdziła wówczas, że w tym przypadku doszło do naruszenia jej praw (nie otrzymała z tego tytułu jakiegokolwiek wynagrodzenia, opłata licencyjna została wprawdzie uiszczona, ale na rzecz Fundacji). Dlatego też, Fundacja wystąpiła do Sądu domagając się deklaratywnego orzeczenia, że do naruszenia nie doszło albo że było to w ramach fair use. Wydane w maju orzeczenie Sądu Najwyższego podtrzymało wcześniejsze orzeczenie sądu apelacyjnego, w którym stwierdzono, że do naruszenia doszło. Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, że chociaż użycie utworu „transformacyjne” (twórcze, dodanie nowego znaczenia etc.) jest istotne, to nie jest decydujące. Co ważne, sąd uznał, że praca artysty była bezpośrednio konkurująca z pracą fotografki (stanowiła zamiennik), dodatkowo została na niego udzielona odpłatna licencja, a więc charakter wykorzystania był komercyjny.

💡 Dlatego wydaje się, że czynnikiem decydującym było jedno z kryterium fair use, jakim jest cel i charakter wykorzystania utworu, a także kwestia konkurencyjności.

⚖ Powyższe orzeczenie wydaje się może mieć obecnie wpływ przede wszystkim na firmy z branży AI, które dotychczas opierały swoje działania właśnie na fair use. Nie jest tajemnicą, że sztuczna inteligencja opiera się w dużej mierze na materiałach, które podlegają ochronie prawa autorskiego, a następnie na tej podstawie „tworzone” są nowe materiały.Kryteria brane pod uwagę przy fair use, są jednak na tyle nieostre, że ich interpretacji może być wiele. Ale przy fair use to właśnie orzeczenia sądów kształtują takie interpretacje. Oczywiście czas pokaże na ile sądy w USA będą interpretowały orzeczenie rozszerzająco, a na ile stwierdzą, że niniejsza sprawa dotyczyła zupełnie innych, konkretnych faktów.

Prowadząc LDD (legal due diligence) projektów i spółek - często trafiam na jeden błąd, który nie wynika z nieuwagi, ale z niewiedzy. Co to takiego?Chodzi o wybór opisowej nazwy dla swojego projektu.◻️Dlaczego to zły pomysł?Wiem, że z marketingowej/sprzedażowej perspektywy, oznaczenia, które mówią odbiorcy, o jakim towarze lub usłudze jest ten znak, jest super. Kolejne ich zalety są odporne na rebranding, chronią przed typesquattingiem albo cybersquattingiem.Jeżeli jednak myślimy o rejestracji słownego znaku towarowego - jest to przysłowiowy strzał w kolano.◻️Dla pełnego obrazu: czym jest opisowy (informacyjny) znak?To takie oznaczenie, które składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności.Nie jest więc dobrym pomysłem wybieranie takich nazw:➡️ 'VITAMIN SHOT' dla np. preparatów witaminowych (klasa 5) czy napojów izotonicznych (klasa 32),➡️ 'MMF Multi Markets Fund' dla np. usług finansowych (klasa 36),➡️ 'CANNABIS' dla np. piwa (klasa 32) i napojów alkoholowych (klasa 33),➡️ 'BIOKNOWLEDGE' dla np. baz danych i oprogramowania (klasa 9).Problemem są też znaki niedystynktywne (czyli takie, które nie mają wystarczającej zdolności odróżniającej), przykładowo:➡️ 'METAVERSE DRINK’ czy ‘METAVERSE FOOD' (kl. 5, 29, 30, 32),➡️ ‘THE FUTURE IS PLANT-BASED’(kl. 5, 30 i 32),➡️ 'SMARTER SCHEDULING' (kl. 9),➡️ 'MEET ME' (kl. 9, 38 i 45).Miejcie to na uwadze i nie popełniajcie tego błędu zakładając firmy i startując nowe projekty.

🚫 Argument branży AI o fair use upadnie?

W minionym tygodniu Sąd Najwyższy USA wydał orzeczenie w sprawie pomiędzy Fundacją Andy Warhol for the Visual Arts a fotografką Lynn Goldsmith. Wydane orzeczenie ma istotne orzeczenie w kwestii interpretacji amerykańskiej konstrukcji fair use (u nas najbardziej zbliżona instytucja, choć nietożsama – tzw. dozwolonego użytku, tłumaczona zwykle bardziej jako permitted use) oraz pośrednio – dla branży AI.

Tłem dla wydanego orzeczenia jest sprawa, w której to w latach 80-tych fotografka Lynn Goldsmith zrobiła zdjęcie Prince’a, a następnie magazyn Vanity Fair zakupił od niej licencję na jedną z tych fotografii. Magazyn zlecił Andy’emu Warholowi przygotowanie grafiki na podstawie tej fotografii, a fotografka otrzymała z tego tytułu stosowne wynagrodzenie. Problem pojawił się w sytuacji, w której to artysta stworzył serię prac, m.in. pomarańczowy sitodruk fotografiii Prince’a (Orange Prince) umieszczony następnie na okładce Vanity Fair. Fotografka stwierdziła wówczas, że w tym przypadku doszło do naruszenia jej praw (nie otrzymała z tego tytułu jakiegokolwiek wynagrodzenia, opłata licencyjna została wprawdzie uiszczona, ale na rzecz Fundacji). Dlatego też, Fundacja wystąpiła do Sądu domagając się deklaratywnego orzeczenia, że do naruszenia nie doszło albo że było to w ramach fair use.

Wydane w maju orzeczenie Sądu Najwyższego podtrzymało wcześniejsze orzeczenie sądu apelacyjnego, w którym stwierdzono, że do naruszenia doszło. Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że chociaż użycie utworu „transformacyjne” (twórcze, dodanie nowego znaczenia etc.) jest istotne, to nie jest decydujące. Co ważne, sąd uznał, że praca artysty była bezpośrednio konkurująca z pracą fotografki (stanowiła zamiennik), dodatkowo została na niego udzielona odpłatna licencja, a więc charakter wykorzystania był komercyjny.

💡 Dlatego wydaje się, że czynnikiem decydującym było jedno z kryterium fair use, jakim jest cel i charakter wykorzystania utworu, a także kwestia konkurencyjności.

⚖ Powyższe orzeczenie wydaje się może mieć obecnie wpływ przede wszystkim na firmy z branży AI, które dotychczas opierały swoje działania właśnie na fair use. Nie jest tajemnicą, że AI opiera się w dużej mierze na materiałach, które podlegają ochronie prawa autorskiego, a następnie na tej podstawie „tworzone” są nowe materiały.Kryteria brane pod uwagę przy fair use, są jednak na tyle nieostre, że ich interpretacji może być wiele. Ale przy fair use to właśnie orzeczenia sądów kształtują takie interpretacje. Oczywiście czas pokaże na ile sądy w USA będą interpretowały orzeczenie rozszerzająco, a na ile stwierdzą, że niniejsza sprawa dotyczyła zupełnie innych, konkretnych faktów.

Sposób informowania o cenach promocyjnych – od czasu nowelizacji ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług wzbudza wiele wątpliwości. Sprawa jest też istotna, bo dotyczy też praw konsumentów.Może wynikać to z tego, że kwestię te regulują tylko 3 ogólnikowe przepisy rangi ustawowej (art. 2-4 ww. ustawy), zaś rozporządzenie ministra rozwoju i technologii w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług nie precyzuje jak w praktyce powinny być skonstruowane odpowiednie informacje.Prezes UOKiK uznał, ze należy te wątpliwości wyjaśnić. W związku z tym wydał on wyjaśnienia, zawarte na aż, uwaga, 76 stronach. Jakie są jednak najważniejsze wnioski ze stanowiska wyrażonego przez urząd:💡 przepisy powinny być stosowane również przez porównywarki cenowe lub marketplace’y, o ile udostępniają one funkcjonalności umożliwiające informowanie o cenach promocyjnych;💡 nowe przepisy dotyczą tylko sytuacji, w której sprzedawca informuje o „obniżce”, „promocji”, „przecenie”, „rabacie” etc. Brak odpowiedniego komunikatu skutkować będzie niestosowaniem analizowanych przepisów;💡 przepisy należy stosować w przypadku obniżek wynikających np. z kodów promocyjnych lub uczestnictwa w programach lojalnościowych;💡 jeśli wysokość obniżki jest określana również procentowo powinna się ona odnosić nie tylko do ceny regularnej, lecz również najniższej ceny w okresie ostatnich 30 dni;💡 należy posługiwać się jasnymi komunikatami – np. wprost wskazywać, że dana cena to „najniższa cena z 30 dni przed obniżką”.Oczywiście należy też pamiętać o tym co wprost wynika z przepisów – jeśli informujemy o obniżce cen, musimy wskazać jaka była najniższa cena danego produktu lub usługi w ostatnich 30 dniach przed obniżką. Jeśli zaś taki produkt jest oferowany w okresie krótszym niż 30 dni, wówczas należy wskazać najniższą jego cenę od momentu wprowadzenia do oferty.Ponadto w przypadku produktów o krótkim terminie przydatności lub ulegających szybkiemu zepsuciu, w przypadku obniżek zasady są inne – uwidacznia się informację o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki.

Jest nam miło poinformować, że we współpracy z Bartkiem Puckiem rozpoczynamy cykl edukujący z zakresu prawnych aspektów AI. Pierwszy newsletter, z artykułem autorstwa Aleksandry Maciejewicz - partnerki i rzeczniczki patentowej LAWMORE, ukazał się już w tę niedzielę, tj. 7 maja.

W pierwszym artykule poruszyliśmy temat przetwarzania danych przez AI - celu i zakresu tego przetwarzania, a także rozstrzygnęliśmy „spór” o to, czy jesteśmy w stanie zagwarantować w stosunku do wszystkich narzędzi AI - wykonywanie przez użytkowników praw przysługujących im na mocy RODO, w tym w szczególności tzw. prawa do bycia zapomnianym oraz możliwości wykonywania prawa do sprzeciwu. Ponadto poruszyliśmy kwestię DPIA (Data Protection Impact Assassment), czyli ocenę skutków dla ochrony danych oraz powołania inspektora ochrony danych.

Bartek Pucek to CEO Forward Operators AI Lab oraz inwestor firm technologicznych. Pomaga budować strategie cyfrowe, zespoły i produkty na ponad 30 rynkach na świecie. Specjalizuje się w transformacji cyfrowej organizacji, budowaniu produktów, data (AI, ML), infosec oraz IT. Wcześniej pracował w podmiotach takich jak: IKEA, Onet, Ringier Axel Springer, czy Grupa Pracuj. Został wyróżniony tytułem Digital Shapers 2020 jako jeden z liderów cyfrowej transformacji w Polsce.

Newsletter, który co tydzień tworzy Bartek, jest regularnie przesyłany do społeczności subskrybentów, dzięki czemu użytkownicy uzyskują dostęp do wyselekcjonowanych materiałów z biznesową wiedzą - od baz inwestorów, przez raporty o najważniejszych trendach po analizy i case-study firm oraz modeli biznesowych. Poprzez dołączenie do społeczności, użytkownik ma możliwość nawiązania kontaktów z czołowymi inwestorami, founderami i ekspertami z całego świata, jak również pozyskania rekomendacji wartościowych firm, czy zweryfikowania kontrahentów.

Akcje są udziałami własności w spółkach akcyjnych, które reprezentują prawa do części zysków firmy oraz mają wpływ na decyzje korporacyjne przez głosowanie w walnych zgromadzeniach. Dokładna analiza Spółki, w której nabywane są akcje i profesjonalne doradztwo są kluczowe w celu zminimalizowania ryzyka i optymalizacji potencjalnych korzyści z inwestycji.

Poznaj ofertę: obsługa prawna dla startupów

Jak nabyć udziały w spółce akcyjnej?

Akcje w spółce akcyjnej można nabyć na kilka sposobów. W zależności od tego czy mamy do czynienia ze spółką publiczną (notowaną na giełdzie lub dopuszczone do alternatywnego obrotu) czy spółką akcyjną, która jest spółką niepubliczną (prywatną). Nabywanie może nastąpić w ramach zakupu akcji na giełdzie papierów wartościowych, gdzie spółka jest publicznie notowana. Alternatywnie, akcje można nabyć bezpośrednio od spółki w ramach emisji prywatnej lub nabycia akcji od innego akcjonariusza.

Inwestowanie w akcje spółek akcyjnych

Wymaga od inwestora dogłębnej analizy finansowej oraz prawnej spółki. Warto zwrócić uwagę na statut spółki, który może zawierać ograniczenia dotyczące zbywalności akcji, jak również na dane finansowe spółki oraz zlecić przeprowadzenie badania due dilligence.

Proces nabywania akcji w spółce

Zasadniczo, nabycie akcji staje się skuteczne z chwilą dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze akcjonariuszy. Proces ten obejmuje formalne zarejestrowanie zmiany właściciela akcji, co jest konieczne do uzyskania pełni praw akcjonariusza.

• Negocjacje: Cena i warunki transakcji są ustalane bezpośrednio między kupującym a sprzedającym, powinny zawsze odpowiadać wartości rynkowej.
• Przeniesienie własności: W przypadku akcji imiennych, transakcja wymaga przeniesienia tytułu własności i odpowiedniego wpisu w rejestrze akcjonariuszy.
• Zgoda spółki: Statut może uzależnić przeniesienie akcji od zgody spółki.

Przewodnik po nabywaniu akcji w spółce

• Rozpoznanie spółki i analiza finansowa: Pierwszym krokiem w procesie nabywania akcji jest dogłębna analiza spółki. Zbierz jak najwięcej informacji o jej kondycji finansowej, modelu biznesowym, zarządzie oraz perspektywach wzrostu. Analiza taka może wymagać dostępu do sprawozdań finansowych spółki oraz innych dokumentów korporacyjnych.
• Negocjacje i ustalenia warunków transakcji: Po pozytywnej ocenie spółki następuje etap negocjacji warunków transakcji. W tym momencie określane są kluczowe aspekty, takie jak cena za akcję, liczba akcji do nabycia oraz inne istotne warunki umowy. Warto, aby w tej fazie wsparcia udzielił doświadczony doradca finansowy lub prawnik.
• Zawarcie umowy sprzedaży: Kolejnym krokiem jest formalne zawarcie umowy sprzedaży akcji. Umowa ta powinna być szczegółowo opracowana i zawierać wszystkie istotne postanowienia, które były przedmiotem negocjacji. Ważne, aby dokument ten precyzyjnie określał prawa i obowiązki obu stron.
• Wpis do rejestru akcjonariuszy: Zgodnie z obowiązującym prawem, zasadą jest, że nabycie akcji staje się skuteczne z chwilą wpisu nabywcy do rejestru akcjonariuszy (mamy jednak od tego kilka wyjątków). Dowodem posiadania akcji jest wpis w rejestrze akcjonariuszy prowadzony przez dom maklerski lub bank albo zapis akcji na rachunku papierów wartościowych (dla akcji zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez KDPW). Wpis do rejestru jest decydujący dla uzyskania statusu akcjonariusza i uprawnia do korzystania z praw z akcji, takich jak prawo do dywidendy czy głosu na walnym zgromadzeniu.
• Obligacje związane z transakcją: Po dokonaniu wpisu warto również zwrócić uwagę na obowiązki informacyjne, które mogą wynikać z posiadania akcji, szczególnie jeśli chodzi o dużych akcjonariuszy w niepublicznych spółkach. W niektórych przypadkach przepisy mogą nakładać na akcjonariuszy obowiązek informowania spółki o zmianach w zakresie posiadanych akcji.
• Długoterminowe relacje i obserwacja spółki: Jako akcjonariusz, powinieneś utrzymywać regularny kontakt ze spółką i monitorować jej działalność. Uczestnictwo w walnych zgromadzeniach oraz śledzenie informacji o spółce pomoże w efektywnym zarządzaniu inwestycją.
• Rejestracja akcji i prawa akcjonariusza: Akcje nabyte lub otrzymane w inny sposób muszą być zarejestrowane w rejestrze akcjonariuszy, co jest niezbędne do formalnego uzyskania statusu akcjonariusza i związanych z tym praw, takich jak prawo do dywidendy czy uczestnictwo w walnych zgromadzeniach. Rejestr ten prowadzony jest w formie elektronicznej i zawiera pełne dane o akcjonariuszach oraz historię transakcji akcji.
• Przeniesienie akcji i zarządzanie: Przeniesienie akcji, szczególnie imiennych, może wymagać zgody spółki. Proces ten, wraz z odpowiednimi ograniczeniami, musi być zgodny z postanowieniami w statucie spółki.
• Wartość akcji i dywidendy: Wartość akcji spółki może zmieniać się w zależności od wyników finansowych spółki oraz sytuacji rynkowej. Akcjonariusze mają prawo do dywidendy, która jest wypłacana z zysków spółki, proporcjonalnie do ilości posiadanych akcji.

W dynamicznym świecie start-upów umowa wspólników znana również jako umowa założycielska – Founders Agreement, staje się kluczowym dokumentem, który zabezpiecza przyszłość i stabilność przedsiębiorstwa. Jest to umowa, która nie tylko definiuje zasady współpracy między założycielami, ale również ustanawia fundamenty zarządzania i rozwoju firmy.

Umowy wspólników dla nowych firm technologicznych

Różnorodność projektów technologicznych wymaga elastyczności w zakresie prawnego zabezpieczenia współpracy między założycielami. Stąd pojawiają się dwa główne typy założycielskich umów w startupie:

1. pre-formation agreement, zawierana przed formalnym zawiązaniem spółki, oraz

2. shareholders agreement, ustalana już po jej utworzeniu. Umowę wspólników należy dostosować do specyfiki startupu, biorąc pod uwagę branżę, w której działa firma, jej rozmiar, cel i strategię rozwoju, a także indywidualne ustalenia i oczekiwania wspólników.

Wzór oraz warunki umowy wspólników dla startupu

• Cele i założenia biznesowe: Ustalanie długoterminowych i krótkoterminowych celów przedsiębiorstwa, w tym kamieni milowych, które pomogą monitorować postęp;
• Role i zadania wspólników: Jasne określenie odpowiedzialności i zadań, jakie na poszczególnych wspólnikach spoczywają w ramach funkcjonowania firmy;
• Podział udziałów: Definiuje, jak rozdzielone będą procentowe udziały między wspólnikami, co ma bezpośrednie przełożenie na strukturę własnościową firmy;
• Podział zysków: Określenie, jak dywidenda będzie proporcjonalnie rozdzielana między wspólników, uwzględniając ich wkład i udziały;
• Udział w stracie/dofinansowanie spółki: Zasady dotyczące pokrywania ewentualnych strat oraz procedury dofinansowania, które mogą wiązać się z modyfikacją struktury udziałów;
• Vesting i reverse vesting: Mechanizmy, które dostosowują udziały wspólników w zależności od ich zaangażowania i realizacji określonych celów lub wskaźników KPI;
• Udziały dla pracowników: System nagradzania kluczowych pracowników udziałami, co motywuje do osiągania wyznaczonych celów i buduje lojalność wobec firmy;
• Prawa autorskie i własność intelektualna: Uregulowanie kwestii wniesienia przez wspólników praw autorskich czy innych form własności intelektualnej do firmy oraz zasady ich ewentualnego zwrotu;
• Wejście inwestora: Określenie warunków, na jakich wspólnicy są gotowi przyjąć zewnętrzne finansowanie, oraz ustalenie, jak wpłynie to na obecną strukturę udziałów;
• Wyjściowy plan: Plan działania na wypadek zakończenia projektu lub wyjścia któregoś ze wspólników z firmy, w tym warunki sprzedaży udziałów czy likwidacji spółki.

Sporządzanie umowy o współpracy w startupie

Proces tworzenia umowy o współpracy w startupie powinien być przemyślany i uwzględniać potencjalny rozwój przedsiębiorstwa. To tutaj pojawia się konieczność skorzystania z profesjonalnej obsługi prawnej startupów, która zapewni, że wszystkie kluczowe elementy są odpowiednio zabezpieczone i zgodne z obowiązującymi przepisami. Przy zakładaniu spółki z o.o., zaleca się, aby umowa założycielska była podpisana w formie aktu notarialnego. Pomimo że wielu założycieli i prawników może wybrać zwykłą formę pisemną, notarialne poświadczenie podpisów oferuje znaczne korzyści. Umożliwia to skuteczne zarządzanie udziałami oraz zapewnia większą pewność prawną, co jest kluczowe w kontekście przyszłych transakcji czy potencjalnych sporów.

Umowy i dokumentacja stanowią kręgosłup prawny każdej nowoczesnej firmy technologicznej, zapewniając jej stabilność, bezpieczeństwo i klarowność zasad. Oto kluczowe aspekty, które każdy startup powinien rozważyć.

Poznaj ofertę: obsługa prawna startupów

Wzory umów dla startupów

Dostosowane do specyfiki startupu wzory umów są nieocenionym narzędziem, które pomaga uniknąć wielu problemów prawnych. Od umów z klientami, przez umowy o współpracy, po umowy o zachowaniu poufności (NDA) - każda z nich powinna być starannie opracowana, aby odpowiadać na unikatowe potrzeby i ryzyka związane z działalnością nowoczesnej firmy technologicznej. Można skorzystać z darmowych wzorów umów, które mogą być dobrym punktem wyjścia, ale zawsze powinny być dostosowane do specyfiki Twojego startupu i zweryfikowane przez specjalistę prawnego.

Sporządzanie dokumentacji dla nowych firm technologicznych

Sporządzanie skutecznej dokumentacji jest kluczowe dla stabilności i wzrostu nowych firm technologicznych. Oto zwięzłe podsumowanie najważniejszych elementów:

• Dokumenty założycielskie: Definiują strukturę własnościową i zasady zarządzania firmy;
• Polityki wewnętrzne i procedury operacyjne: Zapewniają spójność i zgodność działania firmy z przyjętymi standardami;
• Ochrona własności intelektualnej: Chroni najcenniejsze zasoby firmy, w tym patenty i prawa autorskie;
• Zgodność z przepisami: Obejmuje przestrzeganie przepisów o ochronie danych, cyberbezpieczeństwie i innych regulacjach branżowych;
• Dokumentacja finansowa: Zapewnia przejrzystość finansową, niezbędną dla zdobycia zaufania inwestorów;
• Zarządzanie umowami: Wymaga efektywnego systemu do zarządzania rosnącą liczbą umów biznesowych.

Umowy wspólników w startupie

Kluczowym dokumentem dla każdego startupu jest umowa wspólników, która reguluje zasady współpracy, podział zysków, zarządzanie oraz ewentualne wyjście wspólników z firmy. Zapewnia ona stabilność i przewidywalność, co jest szczególnie ważne w dynamicznie zmieniającym się świecie technologii.

Przeczytaj również: wybór odpowiedniej formy prawnej startupu

Polityka prywatności dla startupów

W dobie cyfrowej, polityka prywatności nie jest już tylko wymogiem prawnym, ale również elementem budowania zaufania z klientami. Każdy startup, który przetwarza dane osobowe, musi posiadać jasną, zrozumiałą i dostępną politykę prywatności, zgodną z obowiązującymi przepisami o ochronie danych osobowych.

Procedury dokumentacyjne w startupie

Opracowanie i wdrożenie procedur dokumentacyjnych jest istotne dla utrzymania porządku, efektywności i zgodności z przepisami prawnymi. Systematyczne przechowywanie dokumentów, ich klasyfikacja oraz odpowiednie procedury dostępu i archiwizacji to podstawa dobrze zarządzanej firmy.

Sztuczna inteligencja to ogrom możliwości i korzyści, ale również ryzyk. Dzisiaj pochylimy się nad wybranymi ryzykami prawnymi i wskażemy na co zwrócić uwagę korzystając z systemów opartych o AI:

• Ochrona danych

Weźmy pod uwagę chociażby regulamin OpenAI. OpenAI wprost wskazuje w nim, że firma może używać danych wprowadzanych przez użytkowników. Jednocześnie OpenAI nie zobowiązuje się, że będzie chroniło te dane oraz nie składa żadnych oświadczeń co do dochowania ich poufności. Dodatkowo, wprowadzane do ChatGPT dane mogą być przekazywane do USA, co - w kontekście braku następczyni Privacy Shield - również rodzi problemy prawne w kontekście RODO. Europejska Rada Ochrony Danych (i nie tylko) podnosi również inne wątpliwości w przedmiocie egzekwowania RODO przez OpenAI. Wprowadzanie więc danych objętych ochroną prawną, w szczególności danych osobowych oraz poufnych danych do systemu sztucznej inteligencji, a więc do systemu – co do którego nie istnieje gwarancja wiarygodności i rękojmia zgodności z prawem - stanowi duże ryzyko.

• Prawa autorskie

Tutaj również – w ramach wstępu – pozwolę sobie zacząć od kwestii regulaminu OpenAI. Nie powinno zdziwić, że firma przerzuca odpowiedzialność za materiały - te zarówno stanowiące input, jak i te stanowiące output usług - na użytkownika. Tak więc użytkownik odpowiada za to, czy materiały nie naruszają jakichkolwiek praw, a wręcz zobowiązany jest do zapewnienia, aby ‘content’ nie naruszał żadnych praw. Jak to zrobić przy – podobno – bilionach parametrów, ChatGPT? No właśnie. Pojawiają się więc kolejne kwestie związane ze sztuczną inteligencją – czy używanie przez nią materiałów objętych zapewne w większość prawami autorskimi jest legalne oraz do kogo należą prawa do obiektów wytworzonych przez AI. Jeżeli AI tylko by się inspirowała cudzymi materiałami, mieściłoby się to w granicach prawa. Jeżeli jednak do celów szkoleniowych materiały są kopiowane i przetwarzane – uważa się to za kolejne pole eksploatacji, do którego trzeba mieć co najmniej licencję.

Co więcej, może dojść do sytuacji, kiedy sztuczna inteligencja stworzy utwór zależny (czyli opracowanie utworu pierwotnego), wówczas na korzystanie z takiego obiektu musielibyśmy mieć zgodę twórcy utworu pierwotnego. Kolejną kwestią jest, kto posiada prawa do dzieła (które nie jest utworem zależnym) – dostawca AI czy prompter, a może nikt i dzieło takie nie jest przedmiotem prawa autorskiego? Wiemy już, że AI nie może być twórcą w rozumieniu prawa autorskiego. Konieczne jest więc znalezienie linii demarkacyjnej, gdzie kończy się twórczość człowieka a gdzie zaczyna tworzenie przez AI. Tutaj pomocne mogą być wskazówki Urzędu ds. Praw Autorskich USA (U.S. Copyright Office) zawarte w jego polityce dotyczącej badania i rejestrowania dzieł zawierających materiały wygenerowane przy użyciu AI.

Poniżej klika cytatów:

1. Gdy sztuczna inteligencja otrzymuje wyłącznie prompt od człowieka i w odpowiedzi tworzy złożone „utwory” literackie, wizualne lub muzyczne, wówczas uznaje się, że dzieło określane jest i wykonywane przez technologię, a nie przez użytkownika;
2. Kluczowe jest, że użytkownicy nie sprawują ostatecznej twórczej kontroli nad tym, jak takie systemy interpretują prompty i generują materiały. Zamiast tego, prompty działają bardziej jak instrukcje dla artysty na zlecenie - identyfikują, co prompter chciałby przedstawić, ale maszyna określa, w jaki sposób te instrukcje są implementowane w jej wynikach;
3. Jednak w niektórych przypadkach, praca zawierająca materiał wygenerowany przez AI, będzie również zawierała taki wkład ludzki, który uzasadni istnienie praw autorskich. Na przykład człowiek może wybrać lub zaaranżować materiał wygenerowany przez sztuczną inteligencję w wystarczająco kreatywny sposób, aby „uzyskane w ten sposób dzieło - jako całość - stanowił autorski utwór”. Albo artysta może zmodyfikować materiał pierwotnie wygenerowany przez technologię AI w takim stopniu, że modyfikacje spełnią standardy ochrony praw autorskich;
4. W takich przypadkach prawo autorskie chroni jedynie te aspekty pracy, które są autorstwa człowieka, które są „niezależne” i „nie wpływają” na status praw autorskich samego materiału wygenerowanego przez sztuczną inteligencję.

Krótko mówiąc, z jednej strony istnieją wątpliwości co do legalności korzystania z cudzych materiałów jako danych treningowych, z drugiej strony istnieje duże prawdopodobieństwo, że to, co wytworzy sztuczna inteligencja nie będzie chronione prawem autorskim lub będzie – ale tylko częściowo. Ani jedna, ani druga okoliczność nie jest oczywiście korzystna biznesowo. Oraz pamiętajmy, że prawa autorskie są przedmiotem tzw. ochrony bezwzględnej. Co oznacza, że jako użytkownicy poniesiemy odpowiedzialność za ich naruszenie, nawet jeżeli dostawa zapewniał nas o legalności materiałów i działalności, a więc zostaliśmy wprowadzeni w błąd (co najwyżej możemy regresować np. kwotę odszkodowania, do takiego dostawcy).

• Prawa własności przemysłowej

Od jakiegoś już czasu trwa również debata, czy możliwe jest opatentowanie tego, co wytworzy sztuczna inteligencja. Tutaj sytuacja będzie dość podobna do kwestii objęcia obiektu stworzonego z pomocą AI prawami autorskimi, gdyż za wynalazcę uważa się tylko człowieka. Co ciekawe, nie tak dawno amerykański urząd patentowy rozpoczął konsultacje publiczne, w których zapytuje między innymi, czy sztuczna inteligencja powinna być uznawana za współwynalazcę.

• AI Act i Dyrektywa w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję

Na horyzoncie pojawiają się oczywiście kolejne kwestie prawne. Należałoby tutaj wspomnieć chociażby kwestię wejścia w życie dedykowanych sztucznej inteligencji unijnym aktom prawnym, tj. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (tzw. AI Act) oraz implementacja Dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję. Podsumowując, wiadomym jest, że systemy sztucznej inteligencji nie zawsze są bezpiecznym narzędziem do pracy, szczególnie biorąc pod uwagę niepewności prawne z tym związaną. Warto więc zaadresować te kwestie w swojej organizacji czy w ramach swojego projektu. Dobrym pomysłem jest wdrożenie dokumentu na wzór polityki bezpieczeństwa, który będzie drogowskazem dla współpracowników, co przyjęliście za dozwolone korzystanie ze sztucznej inteligencji albo pod jakimi warunkami. Jeżeli zaś jesteście wykonawcami korzystającymi z AI w ramach wykonywania zleceń, pamiętajcie o odpowiednich postanowieniach w swojej umowie. Artykuł powstał we współpracy z Fundacją Polska Innowacyjna i Innoshare Network

Niedawno rząd brytyjski opublikował „policy paper” ws. sztucznej inteligencji. Dokument jest ciekawy z kilku powodów. Jakie są zamiary brytyjskich władz?

➡️ W dokumencie wskazane jest wprost, że działania rządu są ukierunkowane na zapewnienie takiego środowiska, aby Wielka Brytania stała się supermocarstwem AI.

➡️ Brak definicji AI; opisane zostały tylko jej dwie cechy - adaptacyjność (adaptivity) i autonomia (autonomy) - i poprzez nie będzie ona identyfikowana.

➡️ Władze UK na ten moment nie planują ustawodawstwa dotyczącego AI; wyznaczają jedynie najważniejsze zasady takie jak np.: bezpieczeństwo, przejrzystość, ochrona i solidność, jakimi mają się kierować organy regulacyjne.

➡️ Wielka Brytania stwierdza, że będzie obserwować, co dzieje się na rynku oraz będzie w stałym kontakcie z interesariuszami, tak aby zapewnić dużą responsywność rządu na potrzeby rozwoju AI; zbytnie obostrzenie regulacyjne traktuje jako zagrożenie dla „[…] wprowadzenia Wielkiej Brytanii na kurs, aby stać się najlepszym miejscem na świecie do tworzenia, testowania i wykorzystywania technologii AI”.

➡️ Władze Wielkiej Brytanii zauważają nieufność społeczeństwa wobec AI, dlatego jako jedno z zadań wyznaczają sobie przekonywanie obywateli do tego, że korzyści płynące z zastosowań sztucznej inteligencji mogą przeważać nad ryzykiem. Jednocześnie władze stwierdzają, że reagowanie na ryzyko i budowanie zaufania publicznego będą ważnymi czynnikami determinującymi regulacje.

➡️ Wielka Brytania będzie dbać o koordynację między organami regulacyjnymi, tak aby jak najszybciej usuwać niepewności prawne oraz luki w prawie.

👉 Krótko mówiąc, władze Wielkiej Brytanii nie mogły jaśniej podkreślić swojego proinnowacyjnego podejścia do sztucznej inteligencji. Na każdej niemal stronie zaznaczone jest, że wszelkie działania regulacyjne mają sprzyjać staniu się przez Wielką Brytanię światowym liderem w dziedzinie sztucznej inteligencji, a odpowiednie organy państwowe mają proaktywnie działać na rzecz firm, zajmujących się AI.Unia Europejska ma inne podejście do tematu AI, we wspólnocie nie będzie brakowało regulacji.

Czy dzieła stworzonego za pomocą sztucznej inteligencji dotyczy prawo autorskie? Urząd ds. Praw Autorskich USA (U.S. Copyright Office) w tym miesiącu wydał oświadczenie przedstawiające swoją politykę dotyczącą badania i rejestrowania dzieł zawierających materiały wygenerowane przy użyciu AI. Czego możemy się z niego dowiedzieć?

1. Gdy AI otrzymuje wyłącznie prompt od człowieka i w odpowiedzi tworzy złożone utwory literackie, wizualne lub muzyczne, wówczas uznaje się, że dzieło określane jest i wykonywane przez technologię, a nie przez użytkownika;
2. Kluczowe jest, że użytkownicy nie sprawują ostatecznej twórczej kontroli nad tym, jak takie systemy interpretują prompty i generują materiały. Zamiast tego, prompty działają bardziej jak instrukcje dla artysty na zlecenie - identyfikują, co prompter chciałby przedstawić, ale maszyna określa, w jaki sposób te instrukcje są implementowane w jej wynikach;
3. Jednak w niektórych przypadkach, praca zawierająca materiał wygenerowany przez AI, będzie również zawierała taki wkład ludzki, który uzasadni roszczenie dotyczące praw autorskich. Na przykład człowiek może wybrać lub zaaranżować materiał wygenerowany przez sztuczną inteligencję w wystarczająco kreatywny sposób, aby „uzyskane w ten sposób dzieło - jako całość - stanowiło autorskie dzieło”. Albo artysta może zmodyfikować materiał pierwotnie wygenerowany przez technologię AI w takim stopniu, że modyfikacje spełnią standardy ochrony praw autorskich;
4. W takich przypadkach prawo autorskie chroni jedynie te aspekty pracy, które są autorstwa człowieka, które są „niezależne” i „nie wpływają” na status praw autorskich samego materiału wygenerowanego przez sztuczną inteligencję;
5. Autorzy od dawna używają różnych narzędzi do tworzenia swoich dzieł. Na przykład artysta wizualny, który używa programu Adobe Photoshop do edycji obrazu, pozostaje autorem zmodyfikowanego obrazu, a artysta muzyczny może podczas tworzenia nagrania dźwiękowego używać specjalnych efektów. W każdym przypadku liczy się zakres, w jakim człowiek miał twórczą kontrolę nad ekspresją dzieła i faktycznie ukształtował tradycyjne elementy autorstwa.

Z pełną wersją oświadczenia można zapoznać się tutaj.